مهم ترین‌ قشر جامعه‌ از لحاظ‌ سنی‌ که‌ در معرض‌ خطر گرایش‌ به‌ اعتیاد قرار دارد، قشر جوان‌ و نوجوان‌ است که در مدارس و دانشگاه‌ها در حال تحصیل هستند

کاهش سن اعتیاد چالشی است که بیش از یک دهه به دغدغه اصلی جامعه تبدیل شده، دغدغه‌ای که روز به روز پررنگ‌تر می شود و تعداد زیادی از کودکان، جوانان و نوجوانان را با خود درگیر می‌کند. امروز اما صدای زنگ هشدار کاهش سن اعتیاد به مدارس هم رسیده، هر چند آموزش و پرورشی ها این مسئله را رد می کنند.

این در حالی است که "حمید صرامی"، معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر، اواخر اسفند ماه سال 97 در گفت و گو با خبرگزاری ایرنا شیوع مصرف مواد در نوجوانان را آژیر خطر اجتماعی عنوان کرد و گفت: میانگین سن شروع به مصرف مواد در نوجوانان 15 سال است.

وی 15 سالگی را سن بحران دانست و افزود: مصرف «گل» در صدر مواد مصرفی نوجوانان قرار داشته و بعد از آن تریاک، قرص های روانگردان و ریتالین بیشترین مصرف را در بین نوجوانان دارد.

معاون ستاد مبارزه با مواد مخدر یادآور شد: میانگین شیوع مصرف مواد در نوجوانان 15 تا 18 سال 2.1 درصد است و این عدد نشان می دهد اگر چه از میانگین متوسط مصرف کشور پایین تر است اما باید در نوجوانان مداخلات پیشگیرانه بیشتری انجام شود.

"علی اسدی"معاون دفتر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت هم از کاهش میانگین سن شروع مصرف مواد مخدر در کشور نسبت به گذشته خبر داده و معتقد است: بررسی ها نشان می دهد میانگین سن شروع مصرف مواد مخدر در کشور به 15 سال رسیده است که شاید موضوع کنجکاوی در سن نوجوانی یا باورهای غلط درباره مصرف برخی مواد مخدر باعث این موضوع شده باشد.

سردار" ایوب سلیمانی"، جانشین فرمانده ناجا نیز در تاریخ دوم تیرماه امسال در حاشیه سفر به استان گلستان در جمع خبرنگاران به برنامه ریزی های دشمنان برای آلوده کردن جوانان با استفاده از موادمخدر اشاره و درباره سن اعتیاد در کشور، گفت: کف سن اعتیاد در کشور ۱۶ سال است که سنی پرخطر محسوب می شود و بایستی به آن توجه شود.

چرا جوانان و نوجوانان معتاد می شوند؟

در هر حال، در گرایش نوجوانان و جوانان به سمت سوءمصرف مواد مخدر، علل و عوامل گوناگونی نقش دارند که شامل علل شخصیتی روانی، علل اجتماعی، علل خانوادگی و... است. در مورد علل شخصیتی روانی می‌توان به محرومیت‌ها و ناکامی‌ها، عقده‌های سرکوب‌ شده فرد، هیجان در نوجوانی، کنجکاوی و... اشاره کرد.

از علل فردی و اجتماعی می‌توان به دوستان ناسالم، نداشتن مقبولیت اجتماعی، در دسترس بودن مواد، محله ناسالم و وجود خرده‌فروشان اشاره کرد. از عوامل خانوادگی نیز که زمینه‌ساز اعتیاد فرزندان است، می‌توان به اعتیاد یکی از اعضای خانواده، سکونت در محله یا منطقه‌ای که به مواد مخدر آلوده است، پایین بودن اعتقادات مذهبی، طلاق والدین، مصرف تفننی در خانواده‌هایی که با هم در رفت و آمد هستند، اشاره کرد.عواملی که اگر مورد توجه کارشناسان و جامعه شناسان قرار نگیرد بحران در مدارس و دانشگاه ها جدی تر خواهد شد.

کاهش نقش نظارتی خانواده ها

در 2 دهه اخیر با اینکه خانواده ها در اثر تجربه و وقایع ناگواری که در جامعه روی می دهد در نظر، توجه مضاعفی بر فرزندان خود دارند و نزد خود چنان می پندارند که به قدر حاجت بر رفتارهای درونی و بیرونی فرزندان خود در خانواده و جامعه نظارت دارند اما در عمل می بینیم که جامعه ما با کاهش سن اعتیاد مواجه است.

این موضوع نشان از این واقعیت دارد که خانواده ها به رغم تلاش کاذب ذهنی نتوانسته اند آن طور که باید و شاید نقش آموزشی و نظارتی شان را به انجام برسانند و این عدم موفقیت نیز خود علل و عواملی دارد که بخشی از واقعیت های جامعه شده و گویی گریزی از آن ها نیست.

دغدغه بس فراوان خانواده ها در تامین معاش خود از یک سو و عدم تامین خواسته های مختص سنی فرزندان نوجوان خود براثر فقر مالی و بعضاً فقر فرهنگی در کنار تورم غیر قابل کنترل فرآیند اقتصادی که جامعه بدان مبتلاست موجب شده که نوجوانان در بیشتر اوقات از وضعیت موجود ناراضی باشند.

این نارضایتی ازسویی دیگر عاملی است برای روی آوری آنها به اشخاص خارج از خانواده و ورود به مسیرهایی که بعضاً سؤ مصرف مواد مخدر است و متاسفانه در این زمینه بارزترین جایگزین نوجوانان برای فرار از این نارضایتی ها، مواد مخدر است، چندان که کاهش سن اعتیاد را به همراه آورده است.

نهادها چه می‌کنند؟

اما قطع‌نظر از اقدام‌ها و تدابیری که باید خانواده‌ها و جامعه به عمل آورند، نهادهای متولی نیز وظایف و تکالیفی دارند. امروز مهم ترین‌ قشر جامعه‌ از لحاظ‌ سنی‌ که‌ در معرض‌ خطر گرایش‌ به‌ اعتیاد قرار دارد، قشر جوان‌ و نوجوان‌ است که در مدارس و دانشگاه‌ها در حال تحصیل هستند.

به گفته  "اسکندر مؤمنی" دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر طی 2 ماه نخست سال 98 بیش از 143 تن انواع مواد مخدر در کشور کشف شده است، باید توجه داشت که این حجم مواد کشف شده تنها بخشی از مواد وارد شده به کشور است و بخش دیگر از این مواد که توسط باندهای بزرگ وارد کشور می شود بین توزیع کنندگان خرد تقسیم شده در بین متقاضیان توزیع می شود.

محمد حبیبی عضو كانون صنفی معلمان کشور هم با بیان اینكه در مدت 4 سال گذشته آمارهای متفاوتی درباره میزان اعتیاد در میان دانش آموزان ارائه شده است، ادامه داد: البته واكنش مسئولان آموزش و پرورش هر بار در مواجهه با رسانه ای شدن این آمار متفاوت بوده، و از سكوت و انكار مطلق وجود دانش آموز معتاد تا پذیرش مسئولیت محدود این وزارتخانه در این زمینه در نوسان بوده است.

وی با بیان اینكه یكی از پایه ترین روش ها در زمینه پیشگیری از آسیب های اجتماعی در مدارس، روش های آگاهی سازی و آموزش های منسجم در این زمینه است، افزود: آموزش مهارت های زندگی و آموزش مستقیم دانش آموزان و اولیا بنابر نظر بسیاری از كارشناسان اجتماعی نقش موثری در پیشگیری از وقوع اعتیاد در میان دانش آموزان دارد، آموزش هایی كه اثری از آن در سیستم آموزشی كشور دیده نمی شود.

حبیبی گفت: در حالی كه هر دانش آموز به طور متوسط در حدود 10 سال از عمر خود را در شرایط سنی حساس در محیط مدرسه می گذراند و متولی اصلی تعلیم و تربیت آنها بنابر قوانین رسمی، وزارت آموزش و پرورش به حساب می آید، اغراق نیست اگر مسئولیت اصلی افزایش اعتیاد در میان دانش آموزان را متوجه این وزارتخانه كنیم.

وی فقدان ساختارهای لازم برای پیشگیری از اعتیاد دانش آموزان را از جمله دلایل این افزایش عنوان كرد و افزود: در حالی كه بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی تمامی دستگاه ها موظف شده اند، اداره یا دفتری اختصاصی برای مبارزه با مواد مخدر در بخش های زیر مجموعه ای خود دایر كنند، چنین ساختاری در آموزش و پرورش دیده نمی شود.

اقدامات نیروی انتظامی برای کنترل کاهش سن اعتیاد

سردار "ایوب سلیمانی"، جانشین فرمانده نیروی انتظامی 12 تیرماه در نشست خبری با خبرنگاران در استان فارس به اقدامات این نیرو برای کنترل کاهش سن اعتیاد، گفت: در سال گذشته پلیس به صورت مستقیم و چهره به چهره برای یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر از دانش آموزان و والدین آنها برنامه‌های آموزشی برای مواجهه با مواد مخدر و آگاهی بخشی در این خصوص برگزار کرده که بسیار در این حوزه تاثیرگذار بوده که این کار در سال جاری هم دنبال شده است.

سردار سلیمانی اظهار داشت: پلیس تمام مدارس در معرض آسیب موادمخدر را در کشور شناسایی و تحت کنترل قرار داده است که این مسئله در جلوگیری از اعتیاد نوجوانان و جوانان بسیار موثر بوده است.

طرح «کام» نمونه ای از اقدام پلیس برای توقف کاهش سن اعتیاد

شیوع اعتیاد در استان اصفهان به عنوان یکی از استان‌های پرجمعیت کشور، مسئولان نیروی انتظامی استان را بر آن داشت تا علی رغم وظیفه ذاتی شان پا به میدان فرهنگ سازی گذاشته و با اجرای "طرح کرامت و اجتماعی کردن" مبارزه با مواد مخدر (کام) مرهمی بر درد کهنه اعتیاد در مناطق حاشیه‌ای اصفهان باشند.

در گام نخست این طرح، نیروی انتظامی اقدام به برپایی نمایشگاهی در یکی از مناطق آسیب پذیر، برگزاری همایش و دعوت از دستگاه های دخیل در امر پیشگیری از اعتیاد و برپایی نمایشگاه دائمی در زمینه آموزش پیشگیری از اعتیاد برای دانش آموزان مقاطع مختلف تحصیلی و ایجاد برنامه‌های فرهنگی و تفریحی سالم برای دانش آموزان یکی از مناطق حاشیه ای و در معرض آسیب جدی مواد مخدر آغاز شد.

اعزام دانش آموزان به یکی از مراکز تفریحی، ارائه بسته های فرهنگی، برپایی مسابقه و اعطای هدایا از طرف پلیس و ارائه آموزش های پیشگیری از اعتیاد توسط کارشناسان مشاوره به دانش آموزان در کنار ایجاد فضایی شاد و پرنشاط برای آنان همگی باعث شد تا یک روز بیاد ماندنی در خاطره و ذهن این کودکان نقش ببندند.

به گفته سردار "مهدی معصوم بیگی"، فرمانده انتظامی استان اصفهان، طرح "کام" تعطیل شدنی نیست و در گام بعدی آن کارشناسان مشاوره نیروی انتظامی به خانواده های آسیب پذیر درمناطق حاشیه ای سرزده و به مشکلات روحی و روانی، اختلافات خانوادگی وموضوعاتی از این قبیل رسیدگی می کنند و ضمن آشنا کردن آن ها با خطرات و عواقب سؤمصرف مواد مخدر سعی می کنند تا مبارزه با این پدیده را به درون خانه ها کشانده تا از طریق اعضای خانواده دنبال شود.

سخن آخر

در پایان باید یادآور شد که در بروز مشکل کاهش سن اعتیاد بی تردید خانواده ها، جامعه مدنی، و جامعه سیاسی بی تقصیر نیستند و برای رفع این معضل بایستی هر یک به سهم خود تدبیر اندیشیده و تلاش کنند.

نگاه بسیار سطحی و ابتدایی خواهد بود اگر فکر کنیم با کشف و برخورد با باندهای قاچاق مواد مخدر با این پدیده مبارزه اصلی صورت خواهد گرفت. مباحث آموزشی که مرجع اصلی آن آموزش و پرورش است، بنابر این می بایست از مقاطع مختلف تحصیلی برنامه ریزی شود.

خانواده ها باید برای آموزش و تربیت درست فرزندان خود و به ویژه آموزش پیامدهای سؤ مصرف مواد مخدر و تربیت آنها وفق مطلوبیت های اجتماعی همت مضاعف معطوف دارند و پدران و مادران به بهانه مشکلات اقتصادی و مالی از این وظیفه خطیر خود کوتاهی نکنند. آنها باید بدانند که هیچ مشکل مالی و اقتصادی و گرفتاری امروزی خانواده ها نمی تواند عذری برای بی توجهی یا نظارت درست بر فرزندان خود و تربیت صحیح آنها محسوب نخواهد شد.

البته باید متذکر شد که خانواده ها از آموزش های چندانی در زمینه آشنایی با مواد مخدر و عواقب سؤمصرف آن و نحوه برخورد با فرزند در معرض آسیب یا آسیب دیده خود برخوردار نیستندکه در این میان باید گفت، فضای مجازی بستر بسیار مناسبی برای آموزش و آگاه سازی به خانواده ها است و والدین می توانند از این طریق سطح آگاهی و دانش خود را افزایش داده و کنترل و نظارت بیشتری بر رفتار فرزندان خود داشته باشند، ضمن اینکه از آسیب ها و نحوه استفاده مناسب از فضای مجازی را نیز باید فرا بگیرند.

از سوی دیگر جامعه مدنی ایرانی در قالب سیاست مشارکتی با نهاد سیاسی یا به صورت مستقل تکلیف دارد تا در راستای کاهش گرایش نوجوانان و جوانان به سؤ مصرف مواد مخدر به سهم خویش اهتمام ورزد. تجربه های خود را در خدمت این قشر آسیب پذیر قرار داده و در محله ها و نواحی روستایی و شهری از طریق مساجد یا تشکیل گروه های مردم نهاد، نوجوانان و جوانان را از پیامد های شوم این بلای خانمانسوز مطلع کنند و جایگزین های تفریحی و سرگرمی درمحله و نواحی شهری و روستایی برای آنان فراهم سازند.

در این میان نقش رسانه ملی، به عنوان رسانه ای فراگیر و در دسترس همگان که از مخاطبان بسیار زیادی نیز برخوردار است را در جلوگیری از کاهش شیوع سن اعتیاد نباید نادیده گرفت. رسانه ملی با تولید و پخش برنامه های جذاب و پر مخاطب، سریال ها، فیلم ها و مستندهایی نظیر شوک و بیراهه می تواند بر اذهان مردم و مسئولان تاثیر بسیاری گذاشته و جامعه را نسبت به این موضوع حساس کند.

دولت و جامعه سیاسی هم که تکلیف بنیادین در این زمینه دارد، باید با اتخاذ تدابیر پیشگیرانه اجتماعی و وضعی در جامعه، همگام با خانواده ها و جامعه مدنی،یاری گر این دو واجد اجتماعی شده و با ارائه رهنمودهای علمی و چاره ساز به خانواده ها و با یاری طلبی از جامعه مدنی در این زمینه و تامین هزینه های علمی و آموزشی و مالی،مسیرهای رفع معضل کاهش سن اعتیاد را مهیا سازد.

منبع : انتهاي خبر // پایگاه خبری پلیس ایران

برچسب ها : امنیت حفاظت مراقبت خانواده نوجوان جوان اعتیاد پلیس نیروی انتظامی نگهبان نگهبان محله حفاظتی